Trzy kroki ku homilii, ks. Marek Gilski
Jeśli więc przyniesiesz dar swój przed ołtarz i tam wspomnisz, że brat twój ma coś przeciw tobie, zostaw tam dar swój przez ołtarzem, a najpierw idź i pojednaj się z bratem swoim! Potem przyjdź i dar swój ofiaruj! (Mt 5, 23-24).
1. Biblia
Jezus przedstawia sześć żywych przykładów tego, na czym polega przewyższająca inne sprawiedliwość, do której powołuje swych uczniów. Jezusowi nie chodzi po prostu o to, byśmy się nawzajem nie zabijali. Wzywa On nas do odrzucenia postaw i działań prowadzących do zabijania, a tak naprawdę chce od nas pozbycia się wszystkiego, co przeszkadza bezwarunkowej miłości. Wykracza poza literę Prawa, wzywając ludzi do unikania nawet tego rodzaju gniewu czy krytyki, które mają na celu zranienie drugiej osoby, a przez to zniszczenie relacji. Każdy, kto się gniewa na swego brata albo go publicznie upokarza przez powiedzenie mu raka (co oznacza „kretynie” albo „idioto”) lub bezbożniku, spotka się z surową karą. Dwa kolejne przykłady podkreślają, jak ważne jest to, by nie pozwolić gniewowi trwać. Jezus zwraca się do kogoś, kto ma zamiar złożyć ofiarę, lecz przypomina sobie o pewnym nierozwiązanym problemie w osobistych relacjach. Stwierdza więc: zostaw tam dar swój przed ołtarzem, a najpierw idź i pojednaj się z bratem swoim. Jako że mówione jest to w Galilei, ten dramatyczny obraz może sugerować, iż Galilejczyk powinien zostawić przyprowadzone przez siebie zwierzę przed ołtarzem i przejść całą drogę z powrotem do domu, by pojednać się z bratem, i dopiero potem wrócić i dopełnić ofiary. Jezus podkreśla, jak pilną sprawą jest rozwiązywanie wszelkich napięć w relacjach, zamiast pozwolić im się jątrzyć.
Za pomocą następnego obrazu Jezus wzywa swych uczniów: Pogódź się ze swoim przeciwnikiem szybko, dopóki jesteś z nim w drodze. Jeśli uda ci się osiągnąć porozumienie pozasądowe, sugeruje Jezus, to unikasz ryzyka, że na boskim sądzie zostanie wydany wyrok przeciwko tobie. Odpowiadanie gniewem swemu oskarżycielowi jedynie wzmaga wrogość. Dramatyczny obraz bycia wtrąconym do więzienia wskazuje na konsekwencje niedążenia do pojednania ze swymi przeciwnikami. Większość biblijnych przypadków przebaczenia zawiera element usunięcia grzechu. Niektóre obrazy mają charakter przestrzenny – grzech zostaje odsunięty lub zgładzony (Ps 103, 12; Za 3, 9), wrzucony w głębiny morza (Mi 7, 19), usunięty „jak chmura... jak obłok” (Iz 44, 22), rzucony poza siebie przez Boga (Iz 38, 17), usunięty z drogi (Kol 2, 14) i zgładzony (Hbr 9, 26). Odmianą tego obrazu jest zakrycie grzechu (Rz 4, 7), zasłonięcie przed wzrokiem, wymazanie (Ps 51, 11). Jeśli przyjąć, że grzech jest wewnętrznym skalaniem, przebaczenie może zostać przedstawione jako proces zmywania (Ps 51, 9; Iz 4, 4), oczyszczania (Kpł 16, 30; Lb 8, 21), otrzymywania czystego serca (Ps 51, 12) lub oczyszczania krwią (Hbr 9, 22). Przebaczenie łączy się też z odwróceniem Bożego oblicza od ludzkich grzechów (Ps 51, 11). W judaizmie podkreślano znaczenie pojednania między ludźmi. Bóg nie przyjmie zewnętrznej ofiary, jeśli człowiek, który uciskał lub źle traktował bliźniego, nie naprawi wyrządzonego zła. W Starym Testamencie Bóg przyjmował jedynie ofiary składane przez ludzi czystego serca – wobec Niego i bliźnich (Rdz 4, 4-7; Prz 15, 8) (C. Mitch, E. Sri, Ewangelia według św. Mateusza. Katolicki komentarz do Pisma Świętego, Poznań 2019, s. 79–80; L. Ryken, J.C. Wilhoit, T. Longman III, Słownik symboliki biblijnej. Obrazy, symbole, motywy, metafory, figury stylistyczne i gatunki literackie w Piśmie Świętym, Warszawa 2017, s. 801–802;
C.S. Keener, Komentarz historyczno-kulturowy do Nowego Testamentu, Warszawa 2017, s. 19).
2. Sztuka
Słynne arrasy wawelskie króla Zygmunta II Augusta Jagiellona (1548–1572) powstały ok. połowy XVI w. w Brukseli. Najbardziej reprezentacyjną część zbioru tworzy 19 monumentalnych tkanin ze scenami biblijnymi, które podzielone zostały przez badaczy na trzy serie: Dzieje Pierwszych Rodziców – złożone z sześciu sztuk, Dzieje Noego – z dziewięciu oraz Dzieje budowy wieży Babel – przedstawione na czterech. Opowieść biblijna na królewskich tkaninach rozpoczyna się z chwilą Stworzenia Adama, Stworzenia Ewy, co wraz z dalszymi dramatycznymi wydarzeniami w raju – sceny: Zakazu spożywania owocu, Grzechu pierworodnego i Wygnania, umieszczono na jednym arrasie. Adam i Ewa, utraciwszy szczęśliwość rajską, musieli w trudzie i znoju prowadzić życie na ziemi - to temat następnej tapiserii. Mieli dwóch synów – Kaina, który uprawiał rolę, i Abla – pasterza. Trzeci arras – Ofiara Abla (Zamek Królewski na Wawelu, nr inw. 3) - przedstawia ofiarę, jaką obaj bracia złożyli Bogu z owoców własnej pracy: na kamiennym ołtarzu płonie ogień ofiarny. To Abel – pasterz poświęca Bogu najlepsze zwierzęta ze swoich stad. Jego ofiara zostaje łaskawie przyjęta, Bóg Ojciec ukazuje się wśród chmur i błogosławi sprawiedliwemu Ablowi, który wznosi ręce ku Niemu; obok Boży wysłaniec – anioł w barwnej szacie. Po prawej klęczy grzeszny Kain. Jego ofiara nie została przyjęta. Widać w głębi zrąb ołtarza, na którym, jak wiemy, złożył płody swej ziemi, lecz dym z nich nie idzie ku niebu, jak z darów brata, ale opada w dół. Stan duszy odrzuconego Kaina przedstawia symboliczna postać kobieca z wilkiem przy piersi i owczą skórą na głowie – personifikacja zamaskowanego zła. Łaciński napis na tablicy w górnej bordiurze to cytat z Listu do Hebrajczyków (11, 4), który brzmi w tłumaczeniu: Przez wiarę Abel złożył Bogu cenniejszą ofiarę niż Kain (M. Hennel-Bernasikowa, Arrasy Króla Zygmunta Augusta, Kraków 2013, s. 7–8, 62–63;
https://cyfrowy.wawel.krakow.pl/obiekt/6114def270d6cc8c1206f270, dostęp: 03.09.2022).
3. Życie
Anna Hazuka w swojej książce pt. Druga opisuje swoje poszukiwanie najlepszego modelu wychowania swoich dzieci:
„W tematach wychowawczych najchętniej słucham rodziców, których dzieci mają już dzieci. Rozglądam się za tymi rodzinami, w których dzieci poszły śladami wierzących rodziców i swoje dorosłe życie opierają na tych samych wartościach. Tacy rodzice są dla mnie wiarygodnym źródłem informacji i inspiracji wychowawczych. Tylko mam z nimi pewien problem: oni w większości nie opowiadają ani o swoich technikach, ani tym bardziej o metodach wychowawczych.
Zadziwił mnie kiedyś ojciec dziewiątki dzieci, którego naprawdę chciałam podpytać o kwestie wychowania. Spojrzał na mnie spokojnie i odpowiedział, że kierował się przede wszystkim zasadą, że życie jego dzieci jest święte i jako takie zasługuje na ogromny szacunek, dlatego więcej powinno być w nas pytań niż odpowiedzi. I to było wszystko, co miał mi do powiedzenia!
Jego żona dorzuciła tyle, że im dłużej są rodzicami, tym bardziej do nich dociera, że jest coś ważniejszego od modeli wychowawczych. (…) Sekretem sukcesu wychowawczego jest jedność rodziców” (A. Hazuka, Druga. Najbardziej niezwykła podróż ku sobie, Kraków 2022, s. 133–134).
Pojednania uczymy się w rodzinie, patrząc na najbliższych. Ten obraz zapada nam w serce i pomaga albo utrudnia nasze pojednanie z Bogiem, z sobą i z innymi ludźmi.
Poprzednia strona: 6. NIEDZIELA ZWYKŁA (rok A)
Następna strona: Trzy kroki ku homilii, ks. Marek Gilski
R E K L A M A
