Trzy kroki ku homilii, ks. Marek Gilski

On jest kamieniem odrzuconym przez was budujących, tym, który stał się głowicą węgła (Dz 4, 11).

1. Komentarz naukowy

Nie ma niczego, co byłoby w większym stopniu niż kamień pozbawione życia. Jednak starannie wybrane i ustawione, mogą kamienie przekazywać przesłanie, stając się pośrednio bytem uosobionym. Kamień ustawiony przez Jozuego w Sychem „będzie dla was [Izraelitów] świadkiem, ponieważ on słyszał wszystkie słowa, które Pan mówił do nas. Będzie on świadkiem przeciw wam, abyście się nie wyparli waszego Boga (Joz 24, 27). Kamienie pełnią rolę świadka również w innych fragmentach Pisma Świętego. Po zawarciu przymierza spożyto posiłek ofiarny, kamienie zaś były świadkiem tego wydarzenia (Rdz 31, 44-54). Archeolodzy odkryli kilka kamiennych kręgów (niektóre z wyrytymi oczami lub rękami), które zapewne pełniły rolę świadków przymierza lub stanowiły element obrzędów religijnych.

Kamienie o wielkim ciężarze i masie po wprawieniu w ruch stanowiły potężną siłę niszczącą. Kamień, który nie został odłupany ręką ludzką, uderzył w stopy posągu ze snu Nabuchodonozora, rozbijając złote, srebrne i pozostałe części, symbolizujące światowe imperia. Ten nadprzyrodzony kamień, który rozrósł się i wypełnił całą ziemię, oznacza niezwyciężone królestwo Boże (Dn 2, 34-44). Kamień ten przetrwał, lecz kolejne światowe królestwa upadły i nigdy już nie powstały. Ta niezmienna cecha kamienia leży u podstaw imienia, które Jakub nadał Bogu – Skała. Fundamenty świątyni Pana zostały wzniesione z wielkich, starannie wybranych kamieni ciosanych, trwalszych od cegły. Miały być ucieleśnieniem prawdy, że Bóg jest ze swym ludem. I rzeczywiście, po poświęceniu świątyni Pan powiedział do Salomona: „Po wszystkie dni będą na nią skierowane moje oczy i moje serce” (1 Krl 9, 3). Jednak ten szczególny przywilej niósł z sobą budzące lęk konsekwencje, wynikające z Bożej świętości. Jeśli lud odwróci się od Pana, Izrael zostanie pozbawiony ziemi, zaś jego świątynia legnie w gruzach.

Bożym zamiarem, objawionym Izajaszowi, było położenie na Syjonie „kamienia dobranego, węgielnego, cennego, do fundamentów założonego” (Iz 28, 16) i wykorzystanie budowniczych sprawiedliwości i prawości. Kamień węgielny jest tam elementem fundamentu. Kamień węgielny to główny element, wokół którego wznoszono całą budowlę. W słowniku biblijnej architektury nie ma bardziej wymownego symbolu od kamienia węgielnego – kluczowego elementu budowli, od którego zależała spójność konstrukcji. Dlatego w początkowej części katalogu Bożych stwórczych dzieł z wichru dobiegło pytanie Pana: „Kto założył jej [ziemi] kamień węgielny?” (Hi 38, 6). Wszystkie biblijne odnośniki na ten temat wskazują na mesjańskie wypełnienie tego obrazu. Chrystus stał się kamieniem węgielnym przybytku świętego, który powstaje w Nim samym.

W przypowieści o winnicy (Mk 12, 1-12) źli dzierżawcy (przywódcy religijni) odrzucili syna (Jezusa) właściciela winnicy (Boga); tak „kamień” (Jezus, prawdziwy król Izraela) odrzucony przez budujących (przywódców religijnych) miał się stać kamieniem węgielnym (fundamentem odnowionego ludu Bożego), nowej wspólnoty wiary. Punktem kulminacyjnym owych odnośników jest Ef 2, 20, gdzie powiedziano, że „kamieniem węgielnym” – metaforycznej świątyni wzniesionej z wierzących – „jest sam Chrystus Jezus”. Obrazowość kamienia węgielnego została uzupełniona o „skałę potknięcia się” i „kamień obrazy” z Księgi Izajasza (Iz 8, 14; 28, 16). Połączenie owych tekstów z Księgi Izajasza z fragmentem z Ps 118, 22 łączy wczesnochrześcijańskie pojmowanie wiary z kształtowaną dopiero chrystologią: dla tych, którzy wierzą w Jezusa Chrystusa, jest On wybranym, drogocennym kamieniem węgielnym; dla niewierzących zaś jest skałą potknięcia (L. Ryken, J. C. Wilhoit, T. Longman III, Słownik symboliki biblijnej. Obrazy, symbole, motywy, metafory, figury stylistyczne i gatunki literackie w Piśmie Świętym, Warszawa 2017, s. 294–295).

2. Mistrzowie teologii i życia duchowego

„Religia, która nie wtrąca się w porządek społeczny, wkrótce odkryje, że porządek społeczny nie będzie się powstrzymywać od wtrącania się w religię – podobnie jak matka, która nie karci swoich nieposłusznych dzieci i wkrótce sama będzie przez nie karcona” (F. J. Sheen, Myśli na każdy dzień, Słubice 2018, s. 148).

3. Z życia wzięte

Jedną z patronek codziennej cichości i łagodności oraz domowego dobra była bł. Anna Maria Taigi (ur. w 1769 w Sienie). W wieku dwudziestu lat poślubiła Dominika Taigi. Mąż okazał się porywczy i trudnego charakteru, co Anna Maria nieustannie łagodziła, stwarzając pokojową atmosferę w domu. Pomimo dużej ilości pracy często się modliła, odwiedzała chorych, pomagała biedniejszym od siebie. Zasłynęła jako ta, która umie poradzić w kłopotach, wskazać właściwą drogę, a nawet ma dar widzenia przyszłości. Jej modlitwa miała szczególną moc – wyjednała dla wielu uzdrowienie ciała i duszy. Odmawiała pieniędzy, zaszczytów czy godności. Jak mawiała: Służę znacznie bogatszemu Panu (...) ufam Mu i mam w Nim nadzieję, którą codziennie we mnie wzmacnia. Kiedy zachorowało jej dziecko, a ona wybierała się na Mszę św., została przy chorym, wyjaśniając: W takim przypadku zostawiam Boga dla Boga – te słowa wiele mówią, jak rozumiała swą codzienną posługę innym.

Jej mąż zostawił o niej świadectwo: Nigdy się nie sprzeczała, poświadczam to na chwałę Bożą, ja, który spędziłem 48 lat z tą błogosławioną duszą. Żyliśmy w niezmiennym spokoju, niczym w raju. Jest wspominana jako święta domowego ogniska, spokoju domowego, budowanego na łagodności, zgodzie nawet z tymi, którzy nie potrafią żyć bez krzyków i złości” (A. Zwoliński, Owoce Ducha, Kraków 2020, s. 76).